Danimarka'ya gelmeden önce buralar hakkında çok da iyi bir bilgiye sahip değildim. İşte sosyal devletlerinden, biraz tarihlerinden filan haberdardım ama bu bilgiler biraz basmakalıp bilgilerdi, takdir edersiniz ki. Dışarıdan bakınca olaylar daha farklı görünüyor, içeriden baktığınızda ise resmin tamamını görebiliyorsunuz belki de. Hazır buralara gelmiş, Kronborg kalesinde bir rehberin peşine takılmış ve tarih bilgimizi ilerletmişken bunları unutmadan internete taşıyayım dedim. Okuyacaklarınız tarih ve siyaset konularında olacak, bunları sevmiyorsanız daha önceki yazılarımdaki resimlere bakabilirsiniz :)

Uyarımı yaptıktan sonra asıl konuma başlayabilirim. Şimdi Danimarka'yı nereden bilebilirsiniz acaba? Kopenhag kriterleri, deniz kızı heykeli, güncel olaylardan peygamber karikatürü krizi, PKK'nın yayın organı Roj Tv'ye izin vermeleri vs. vs. Herhalde Danimarka'nın İskandinav ülkelerinden biri olduğunu da biliyorsunuzdur. İskandinavya terimi baya muğlak bir terim aslında. Eğer tam anlamında kullanırsanız Danimarka, Norveç ve İsveç'i içine alan bir terim olmasına rağmen Finlandiya ve İzlanda da genelde İskandinavya bölgesine dahil ediliyor. Bu ülkelerin ilginç özelliklerinden biri hepsinin bayrağının birbirine çok benzemesi, temel olarak sadece renkler farklı. İskandinavya bölgesini kapsayan daha geniş birlik aslında Nordic Council (Türkçe'sini bilmiyorum, özür) denilen bir birlik, İskandinavya kabul edilen İsveç, Norveç ve Danimarka'nın yanında Finlandiya, İzlanda vs. de bu birliğe dahil. Tarih süresince İskandinav ülkeleri ya bir birlik halinde olmuşlar ya da en azından bunun için savaşmışlar. Birliğin başlangıçı ise 1300'lerin sonlarına dayanıyor, ve tabii o zamanlar baya bir popüler olan bir yönteme: Asillerin evliliğine. İskandinav birliğinin oluşmasında başrolde Danimarka prensesi 1. Margaret var (bu da aslında Danimarka'yı birliğin lideri yapıyor). 1. Margaret (şu anki kraliçeleri 2. Margaret bu arada) Danimarka prensesi iken 10 yaşında Norveç kralı 6. Haakon ile evleniyor (rehberimizin Margaret betimlemesi: "She was a tough one"). Ondan daha sonra Olaf adında bir çocuğu oluyor. 1375'de Margaret'in babası Danimarka Kralı ölünce Prenses Margaret ablasının kocasını ve oğlunu alt ederek kendi oğlu Olaf'ı Danimarka kralı yaptırıyor (bu sırada dönen entrikalara hiç girmeyeyim izin verirseniz). Olaf, babası ölünce Norveç'in de kralı oluyor bundan 5 sene sonra, 1380'de. Olaf görünürde yönetimde ama bizdeki sultanlara benzer bir şekilde (bkz. Hürrem Sultan) ülkenin tam kontrolü annesinde. Margaret Norveç ve Danimarka yönetimi ile ilgili sorunları çözdükten sonra İsveç'i zor kullanarak işgal ediyor ve böylece Kalmar Birliği tamamlanmış oluyor. İsveç bu durumdan pek hoşnut değil ve tarihleri boyunca Danimarka ile sürekli savaş halinde oluyorlar, zaten burada da İsveç halen tarihsel rakip olarak görülüyor. Norveç'in halini ise pek anlamıyorum, kendi içlerinde biraz otonom oluyorlar ama eski Norveç topraklarından İzlanda, Greenland gibi yerler direk Danimarka'ya bağlanıyor. 1814'e kadar Norveç Danimarka'ya bağlı kalıyor, daha sonra bir 90 sene kadar da İsveç kralına. Danimarka, Norveç ve İsveç gibi topraklarını kaybedince küçük bir alanda kalıyor aslında. Buradaki Danimarka sunumlarına çoğunlukla bu fikre rastladım, işte "çok toprak kaybettiğimiz için verimli bir tarım, sanayi ve yönetime sahip olmamız şarttı" deniyor Danlar tarafından. Zaten Danimarka'nın ulusal mottolarından birisi şu: "We try harder". Kendilerini İskandinavya'nın tarihsel sahibi olarak görüyorlar ve diğerlerinden daha iyi (ve farklı) olduklarını vurgulamaya çalışıyorlar.

Durum bundan ibaret aslında, Danimarka şu an en eski kraliyetlerden biri, ve eski ihtişamını kaybetmiş olsa da halen çok gelişmiş bir ülke (güncel olay: Danimarka Uluslararası Şeffaflık Örgütü Raporunda ilk sırada, Türkiye ise 64.).

Dipnot olarak ekleyeceklerim var.
Bu 1. Dipnot olsun: Çok ilginç konulardan birisi 1300'lerden bu günlere Avrupa yönetimi ve ilişkiler. Yine bu yazımda da belirttiğim gibi asiller arası evlilikler vs. çok miktarda var, evlilik ittifak yapmak için ön şart gibi birşey. Bu konuda daha fazla bilgi ve dönen entrikaları öğrenmek için örneğin Catherine De Medici'nin hayat hikayesi okunabilir. Birkaç sene önce bir çok satan vardı zaten bu konuda. Bir başka ilginç (ve sonu hüzünlü) evlilik hikayesini ise Fransız Devriminin mimarlarından (!) Marie Antoinette'in hayatında bulabilirsiniz. Yine bu konu da popüler kültür tarafından sahiplenilmişti, çok satan kitabın yanında Kirsten Dunst'ın oynadığı ve benim de izleme listemde olan Marie Antoinette isimli filme bakabilirsiniz.

2. Dipnot: Yine çok ilginç konulardan biri ise Habsburg Hanedanlığı. Bu aileyi doğrusu daha çözebilmiş değilim. Avrupa'nın neredeyse tamamı bu ailenin kontrolü altında imiş. Vikipedi sayfasında anlatıldığında göre Alman, Avusturya Kralları, Batı Roma İmparatorları, Macaristan, Hırvatistan, Portekiz, İspanya kralları ve daha birçok yönetici (dükler vs.) bunlardan çıkıyor. Eğer bu durumu anlayabilirsem bir gün bu konuda bir makale yazacağım :) söz.